Weronika Sherborn w latach 60 opracowała metodę pod nazwą „Ruch Rozwijający”. Korzeni metody należy szukać u R. Labama – twórcy gimnastyki ekspresyjnej, a także w doświadczeniach samej autorki.
Czym jest metoda V. Sherborne
Celem metody jest wspomaganie prawidłowego rozwoju dziecka i korekcja jego zaburzeń. Stąd ważne miejsce w metodzie zajmuje wielozmysłowa stymulacja psychomotoryczna i społeczna, oparta o ruch, jako czynnik wspomagania.
Proponowany terapeutyczny system ćwiczeń wywodzi się z okresu wczesnego dzieciństwa z tzw. baraszkowania, które zawiera w sobie element bliskości fizycznej i emocjonalnej. Jest to zdaniem W. Sherborne naturalna potrzeba dziecka do zaspakajania tych potrzeb, poprzez kontakt z osobami dorosłymi. Powstałe podczas ćwiczeń doznania wypływające z własnego ciała i odczuwanie go w kontekście z elementami otoczenia, dają dziecku poczucie jego indywidualności.
Charakterystyka metody V. Sherborne
Cechą charakterystyczną metody jest rozwijanie przez ruch: świadomości własnego ciała i usprawniania ruchowego, świadomości przestrzeni i działania w niej oraz dzielenia przestrzeni z innymi ludźmi i nawiązywania z nimi kontaktu.
Metodę W. Sherborne traktuje się często jako formę niewerbalnego treningu interpersonalnego. Zajęcia odbywają się indywidualnie bądź grupowo i trwają ok.30 minut. Partnerami dziecka bywają często ich rodzice. Dzieci nie są jednak przymuszane do uczestnictwa w zajęciach.
W metodzie wyróżnia się cztery grupy ćwiczeń:
- ćwiczenia prowadzące do poznania własnego ciała;
- ćwiczenia pomagające zdobyć pewność siebie;
- ćwiczenia ułatwiające nawiązanie kontaktu i współpracy z partnerami grupy;
- ćwiczenia twórcze.
W metodzie V. Sherborne wyróżnia się kilka kategorii ruchu, m.in. ruch wiodący do wytworzenia się związku z drugim człowiekiem. Ze względu na ten typ ruchu związki międzyludzkie klasyfikuje się jako: ruch „z”, ruch „przeciwko” , ruch „razem”. Zatem:
- Ruch „razem” to ćwiczenia w których uczestniczy trzy lub więcej osób. Wymagają one dobrego współdziałania partnerów. Można je prowadzić w kilku wariantach, np. dwóch ćwiczących może przyjąć rolę „opiekuńczą” nad trzecim partnerem.
- Ruch „z” to taki, w którym jeden partner jest bierny, a drugi zaś aktywny i opiekuńczy względem niego. Wymaga to ze strony aktywnego partnera zrozumienia potrzeb i możliwości drugiej osoby.
- Celem ruchu „przeciwko” jest uświadomienie uczestnikom ich własnej siły przy współdziałaniu z partnerem, ma on charakter zabaw.
Metoda W. Sherborne zalecana jest dzieciom o zaburzonym schemacie ciała. W proponowanych ćwiczeniach dochodzi do integracji własnego ciała i jego poznania (ważne tu jest wyczucie centralnej części ciała tj. brzucha i tułowia). Poczucie wzajemnej bliskości ćwiczących partnerów, ułatwia akceptację niedoskonałej cielesności dziecka. Ćwiczenia dają poczucie bezpieczeństwa oraz zaufania do siebie i do innych. Wykonywane w grupie, budują więzi grupowe i interpersonalne.
V. Sherborne opracowała swoją metodę z myślą o dzieciach z globalnymi zaburzeniami rozwoju psychoruchowego, głównie mając na uwadze dzieci upośledzone umysłowo w stopniu głębszym. Zdaniem autorki metoda ta przyczynia się do:
- kształtowania obrazu samego siebie,
- nawiązywania kontaktów społecznych,
- wyczuwania części ciała,
- poczucia bezpieczeństwa,
- doskonalenia płynności ruchów.
Planując pracę z dziećmi upośledzonymi umysłowo w stopniu głębokim należy mieć świadomość wielu ograniczeń, gdyż dzieci te są często leżące, z niedowładami, przykurczami, nie rozumieją poleceń i nie kontrolują swoich ruchów. Zdarza się również, że nie odczuwają potrzeby spontanicznego poruszania się. A przecież, już w życiu płodowym dziecko wykonuje spontaniczne ruchy celowe i gromadzi dzięki nim swoje pierwsze doświadczenia sensomotoryczne. Czucie ruchu staje się początkiem rozwoju świadomości siebie, własnego ja. Pozwala też na wyodrębnienie siebie z otoczenia, powoduje wzmożenie aktywności i emocji.
Planując sesję ruchową będziemy mogli wykorzystać tylko niektóre elementy tej metody z uwagi na ograniczenia spowodowane głęboką niepełnosprawnością naszych dzieci. Największe zastosowanie w pracy z tymi dziećmi ma grupa ćwiczeń pozwalających poznać swoje ciało. Nie wymagają one od naszego wychowanka ukierunkowanej aktywności własnej, gdyż to my będziemy kierować jego ciałem i wykonywać z nim większość aktywności.
Organizując aktywności ułatwiające nawiązanie kontaktu i współpracy z partnerem oraz grupą powinniśmy zdawać sobie sprawę z tego, że to my w większości przypadków będziemy partnerem „aktywnym” a nasze dziecko – partnerem „biernym”. Ponieważ tylko niewielki procent dzieci głęboko upośledzonych potrafi wyczuć osobę współćwiczącą i stać się osobą aktywną oraz w pełni przejąć kontrolę nad swoim działaniem.
Godnymi polecenia do pracy z dzieckiem wielorako niepełnosprawnym są również ćwiczenia „twórcze”, które pozwalają pogłębiać stosunki w grupie. Są one jak taniec i powinny być dostępne każdemu, bez względu na fizyczne lub psychiczne ułomności. Ponieważ każdy może być twórcą.
W Metodzie Ruchu Rozwijającego nie ma „niezdrowej” rywalizacji, jest natomiast odpowiednia ilość czasu na doświadczenie ruchu oraz okazja do rozwoju wszystkich sfer.
Zajęcia metodą W. Sherborne stanowią element doskonałej zabawy. Dając chwile odprężenia, są czynnikiem w rozładowaniu napięć i tym samym obniżają spastyczność.
Bibliografia:
Sherborne V., Ruch rozwijający dla dzieci, Warszawa1997.
Bogdanowicz M., Kisiel B., Orzasnyska M., Metoda Weroniki Sherborne w terapii i wspomaganiu rozwoju dziecka, Warszawa 1997.