Onomatopeje wyrażają w sposób naturalny otaczające nas zjawiska słuchowe. Są pierwszymi, naturalnymi słowami dziecka, powiązanymi z określonym znaczeniem.
W języku polskim istnieje bardzo dużo tego typu wyrazów.
Wyrazy dźwiękonaśladowcze odgrywają ogromną rolę w rozwoju mowy każdego dziecka, ponieważ:
- stanowią ważny etap kształtowania się mowy (poprzedni etap, tj. gaworzenie, był elementem okresu melodii, teraz dziecko wchodzi w okres wyrazu);
- są pierwszym językowym kontaktem dziecka z otoczeniem;
- ćwiczą cały aparat mowy:
- oddychanie,
- fonację (głos),
- prozodię (melodię, akcent i rytm mowy),
- słuch fonematyczny,
- sprawność i koordynację narządów mowy,
- artykulację.
- rozwijają wszystkie najważniejsze funkcje mowy;
- zastępują wyrazy zbyt trudne dla dziecka łatwiejszymi do wymówienia, przez co dziecko dość szybko odnosi swe pierwsze sukcesy (chętniej „bawi się” dźwiękami mowy);
- wzmacniają wyrazy podkreślając ich znaczenie;
- stanowią podstawę posługiwania się językiem potocznym, a potem literackim, są bowiem podstawą do tworzenia nowych wyrazów.
Otaczający nas świat jest źródłem przeróżnych fascynujących dźwięków. Dziecko wsłuchuje się w nie i próbuje je naśladować. Są to zarówno głosy zwierząt, ptaków, sprzętów mechanicznych (klakson samochodu, dzwonek telefonu, warkot odkurzacza, stukanie klocków, pocieranie ręką po papierze itp.), jak i głosy ludzi rozmawiających między sobą lub przemawiających bezpośrednio do dziecka. Z tych dwóch rodzajów dźwięków powstają wyrazy dźwiękonaśladowcze. Pojawiają się one w mowie każdego dziecka pod koniec pierwszego i na początku drugiego roku życia.
Wyrazy dźwiękonaśladowcze można wykorzystać w zabawie z dzieckiem. Inwencja twórcza należy do rodzica. Jednak organizując zabawę z konkretnymi wyrazami, trzeba pamiętać o uwzględnieniu w nich stopnia trudności i wiek, w którym dane głoski pojawiają się w mowie dziecka. Onomatopeja pomaga dziecku w opanowaniu podstaw mowy i zapobiega nieprawidłowościom w jej rozwoju. Powtarzana wielokrotnie sprawia, iż nauka ma charakter spontanicznej zabawy, podczas której następuje wyćwiczenie wielu funkcji aparatu mowy. Do zabawy można wykorzystać wszelkiego typu klocki, obrazki, ilustracje, książeczki, zabawki , sylwety zwierząt.
Przykłady wyrażeń dźwiękonaśladowczych:
- odgłosy zwierząt:
- krowa – muuu;
- baran – beee;
- koza – meee;
- świnka – iiii; chrum, chrum; kwi-kwi;
- osa – bzzz;
- kukułka – ku-ku;
- mruczenie misia – mmm…;
- miauczenie kota – miau;
- pies – hau-hau;
- kogut – kukuryku;
- indyk – gul-gul;
- gęś – gę -gę;
- kaczka – kwa, kwa; taś -taś;
- bocian – kle-kle;
- żaba – kum-kum;
- trzmiel – www…;
- sowa – hu-hu;
- koń – kl-kl;
- wąż – ssss…;
- gołąb – gruchu, gruchu;
- wrona – kra, kra;
- itd….
- odgłosy pojazdów:
- auto – brum; pi-bi;
- samochód policyjny – e-o;
- karetka pogotowia – i-u;
- straż pożarna – e-u;
- pociąg – fu-fu;
- tramwaj – deń, deń, deń;
- dzwonek roweru – dzeń, dzeń, dzeń;
- itd….
- inaśladowanie śmiechu innych osób:
- mamy – ha-ha;
- taty – he-he;
- dziecka -hi-hi;
- Św.Mikołaja – ho-ho;
- itd…
- inne:
- pukanie – puk, puk;
- uderzanie – buch, buch;
- stukot – pyk, pyk;
- bicie serca – pik, pik;
- podskoki – hop, hop;
- okrzyki radości – hip, hip;
- stukot zegara – tik-tak; bim-bam-bom;
- zegarek – cyk, cyk;
- woda – kap-kap; chlap-chlap;
- piłka – tap, tap;
- dzwonek – dzyń-dzyń;
- nawoływanie kurcząt – cip -cip ;
- zatrzymywanie konia – prrrr;
- poganianie konia – wio!;
- kichanie – a psik!;
- strzelanie – pif -paf;
- rzucanie, uderzanie – bęc;
- wiatr – szszsz…
- szorowanie -szuru-buru;
- itd…
Zatem zapraszam do zabawy:)