Podstawą pracy systemu Piktogramy były znaki kanadyjskiego programu PIC- system. Następnie zostały one przetłumaczone na język szwedzki przez logopedę Subhas Maharaj. Aktualnie są rozpowszechniane na całym świecie, jako szwedzki system komunikacji znakowo – obrazkowej.
Co to są piktogramy?
Piktogramy to graficzny system komunikacji.
Zasadą konstrukcji tego systemu jest czarne tło i biała figura. Każdy ze znaków opisany jest literowo w postaci wyrazu określającego treść znaku.
Charakterystyka piktogramów
Głównym atutem Piktogramów jest to, iż dają one bezpośrednie i dokładne odniesienie wizualne do danego pojęcia. Symbole są ograniczone do najbardziej charakterystycznych rysów, bez zbędnych szczegółów (np.: sylwetki). Natomiast słabością tego systemu jest to, iż nie są one elastyczne i nie mogą odnosić się do całej kategorii pojęć podobnych.
Piktogramy można znaleźć na wszystkich szczeblach abstrakcji:
- Obrazy ikoniczne (obrazy przypominające obiekt) dzielą się na:
- obrazy wysoko-ikoniczne (charakteryzują się wysokim stopniem podobieństwa z obiektem, np.; fotografie lub rysunki realistyczne);
- obrazy nisko-ikoniczne (są mniej lub bardziej uproszczone lub stylizowane, często używamy tu najbardziej charakterystycznych cech obiektu w celu oddania podobieństwa, podczas gdy szczegóły i cechy niespecyficzne nie są pokazane, np.: rysunek sylwetki, znaki drogowe).
- Symbole (bezpośrednio nie przedstawiają obiektu, lecz reprezentują go poprzez pokazanie pewnego szczegółu, który kieruje naszą myśl do obiektu) dzielą się na:
- symbole asocjacyjne, kojarzeniowe (pokazują coś, co my w pewien sposób kojarzymy z pojęciem, np.: walizka powoduje, iż myślimy o podróżowaniu, zaś rękawica bokserska o boksowaniu);
- symbole podobieństwa, analogy (powodują, iż kojarzymy je z pojęciami poprzez analogię, czyli pewną zgodność pomiędzy symbolem i jego znaczeniem w naszej świadomości). Są dwa rodzaje takich symboli:
- symbole ideomorficzne (są one związane z podobieństwem myśli, symbol pokazuje coś co z kolei jest związane z czymś co faktycznie chcemy zaprezentować);
- symbole izomorficzne, równopostaciowe (są one związane z podobieństwem strukturalnym, czyli podobieństwem formy między symbolem i pojęciem).
- symbole arbitralne (obejmują symbole wybrane arbitralnie , nie posiadające wizualnego połączenia z pojęciem, czyli stworzono obraz i nadano mu pewne znaczenie. Funkcjonuje to na skutek pewnej konwencji (porozumienia) pomiędzy użytkownikami i musi być wyuczony, np.: symbole stopni wojskowych lub symbole matematyczne).
Piktogramy są najczęściej obrazkami nisko-ikonicznymi. Jeżeli konieczne jest użycie obrazków wysoko-ikonicznych, wówczas należy zredukować ilość szczegółów do tych, które są ważne, aby zidentyfikować dany przedmiot (np.: straż pożarna) oraz tych, które są charakterystyczne dla grupy, gdy mamy do czynienia z pojęciem grupowym (samochód). Powinno się unikać symboli podobieństwa, a jeszcze bardziej symboli arbitralnych.
Ośrodek szkoleniowy w Polsce
Centrum Metod Alternatywnych w Szczecinie prowadzi szkolenia przygotowujące do pracy nad wykorzystaniem Piktogramów w terapii osób niemówiących poznawczo, emocjonalnie i ruchowo, pod kierownictwem Marii Podeszewskiej – Mateńko.
Przykładowe symbole
Bibliografia:
Podeszewska- Mateńko M., Piktogramy – istota, charakterystyka ogólna [w:] Błeszyński J.J. (red.), Alternatywne i wspomagające metody komunikacji, Kraków 2006