Metoda symultaniczno – sekwencyjna jest metodą sylabową, skoncentrowaną na naukę wczesnego czytania autorstwa prof. J. Cieszyńskiej. Jest skutecznym sposobem nabywania umiejętności czytania ze zrozumieniem.
Dlaczego warto uczyć czytać małe dzieci?
Uwzględniając etapy rozwoju mowy i możliwości percepcyjne dzieci, kolejne książeczki „Kocham czytać” wprowadzają w świat pisma według stopnia trudności artykułowanych głosek , a także biorąc pod uwagę zróżnicowanie obrazów graficznych.
Najlepszy czas na poznawanie kodu pisanego przypada na sam początek wieku przedszkolnego dziecka:
- Kilkuletnie dziecko jest bardzo zainteresowane światem liter. Chętnie uczestniczy w zajęciach, podczas których je poznaje. Warto rozpoczynać naukę czytania jak najwcześniej, zanim dziecko odkryje, że czytanie jest trudną sztuką.
- Wczesna nauka czytania wpływa na kształtowanie się asymetrii półkulowej, koniecznej do prawidłowego opracowywania informacji językowych. Wszechstronna stymulacja językowa, a przede wszystkim nauka czytania i pisania, może sprzyjać stopniowemu kształtowaniu przewagi lewej półkuli w procesach werbalnych (językowych). Jest to niezbędnym warunkiem szybkiego czytania ze zrozumieniem ,a w konsekwencji skutecznego uczenia się.
- Nauka czytania w wieku przedszkolnym jest podstawowym sposobem w terapii zmierzającej do osiągnięcia prawidłowej artykulacji głosek u dzieci z niezakończonym rozwojem mowy oraz z wadami wymowy.
- Czytanie w znacznym stopniu ułatwia pracę z dziećmi z alalią (brakiem rozwoju mowy).
- Wczesna nauka czytania daje ogromne możliwości formowania intelektu dziecka. Poprzez czytanie kształtuje się wyobraźnia, która jest niezbędna do kreatywnego myślenia.
- Dziecko może uczyć się efektywnie drugiego języka jako obcego dopiero wówczas, gdy opanuje swój język macierzysty (etniczny) w formie mówionej i pisanej, a więc tylko wówczas, gdy dziecko osiągnie pełną kompetencję w swoim macierzystym języku. Oznaczają one:
- prawidłową artykulację wszystkich głosek języka ojczystego;
- znajomość reguł gramatycznych;
- umiejętność czytania i pisania.
Niezbędne są ćwiczenia wspomagające naukę czytania:
- ćwiczenia porządkowania świata od lewej do prawej (zgodnie z kierunkiem czytania w naszej kulturze);
- ćwiczenia dużej i małej motoryki;
- analizy i syntezy wzrokowej;
- szeregowania;
- umiejętności dokonywania kategoryzacji;
- ćwiczenia pamięci:
- symultanicznej (prawopółkulowej);
- sekwencyjnej (lewopółkulowej).
Wszystkie te ćwiczenia uwzględniać powinny materiał tematyczny i atematyczny (abstrakcyjny). Zajęcia ogólnorozwojowe pełnią zawsze funkcję przerwy oddzielającej zajęcia poświęcone nauce odczytywania sylab, wyrazów i zdań.
Zastosowanie metody czytania sylabami
Metoda czytania sylabami pozwala nauczyć się czytać dzieciom:
- w wieku przedszkolnym (już nawet 4 -latkom);
- niesłyszącym;
- zagrożonym dysleksją;
- nadpobudliwym;
- z obniżoną sprawnością intelektualną.
Charakterystyka metody czytania sylabami
Metoda składa się z serii 30 książeczek „Kocham czytać”:
- pierwsza część serii z 17 książeczek, które pozwalają zapoznać się z graficznym obrazem wszystkich polskich liter;
- druga część serii z 13 książeczek, które zawierają teksty do czytania, uporządkowane według stopnia trudności.
Błędy, które mogą być przyczyną późniejszych trudności szkolnych uczniów:
- podawanie dzieciom nazw liter (np.: to litera em, to litera ce …);
- głoskowanie wyrazów (np.: dom – dy o my – tak dziecko słyszy „głoskowane” wyrazy);
- mylenie głoskowania z literowaniem.
Dlatego podstawowym założeniem metodologicznym w tej metodzie jest nauka czytania sylabami. Dzieci uczą się odczytywać sylaby, nigdy pojedyncze spółgłoski, gdyż nie słyszy się spółgłosek w izolacji (oddzielnie wymawianych), a więc nie uzasadnione jest odczytywanie pojedynczych liter. Sylaby, które dziecko poznaje podczas zajęć, pełnią funkcję wzorców, służących do odczytywania nowych wyrazów.
Ważnym aspektem metody jest konsekwentne stosowanie wielkich liter. Wielkie litery drukowane są łatwiejsze do różnicowania, brak połączeń między nimi ułatwia dziecku przeprowadzenie analizy i syntezy wzrokowej. Dzieci samodzielnie (na podstawie tekstów pisanych równolegle wielkim i małym drukiem) dochodzą do odkrycia odpowiedniości między mała i wielką literą.
Język w książeczkach jest prosty, codzienny, ilustrowany obrazkami pełnymi koloru i ekspresji. Świat przyrody pokazany jest tu z perspektywy małego dziecka, które widzi zwierzęta jako istoty nie tylko odczuwające, ale i myślące. Daje to duże możliwości kształtowania pozytywnych emocji i empatii u przedszkolaka. To bardzo istotny aspekt nauki czytania, która nie może być jedynie sposobem przekazywania wiedzy, ale powinna umożliwić wychowanie.
Metoda opiera się na wiedzy o sekwencyjnych zdolnościach lewej półkuli mózgowej przy równoczesnym korzystaniu z symultanicznych sposobów przetwarzania bodźców językowych półkuli prawej.
Materiał językowy uporządkowany od najprostszych zadań dziecko opanowuje:
- symultanicznie – wszystkie zadania opierają się na pracy prawej półkuli mózgowej, dziecko globalnie rozpoznaje:
- samogłoski;
- onomatopeje;
- wyrazy (rzeczowniki w mianowniku).
- sekwencyjnie – praca lewej półkuli mózgowej, czytanie analityczno – sekwencyjne (sekwencje -sylaby):
- pierwsze sylaby otwarte;
- wyrazy dwusylabowe zbudowane z sylab otwartych;
- zdania;
- proste teksty.
Ćwiczenia do nauki czytania przedstawione są w serii pięciu zeszytów „Moje sylabki”, które zawierają materiał podzielony zgodnie z kolejnymi etapami symultaniczno – sekwencyjnej metody wczesnej nauki czytania.
Zobacz: Etapy nauki czytania metodą symultaniczno – sekwencyjną
Bibliografia:
Cieszyńska J., Kocham uczyć czytać – poradnik dla rodziców i nauczycieli, Kraków 2007